Van de Franse bezetting tot industriele maatschappij

 

In 1795 werd Nederland door de Fransen veroverd (alhoewel velen heten hen welkom; tegenwoordig zou je dat collaborateurs noemen). Er ging een nieuwe wind waaien. Vrijheid, gelijkheid en broederschap was de leuze. Veel bestuurders van voor 1795 (waaronder de Kazen) blijken na 1795 niet terug te keren. Anderen daarentegen weten hun posities in het openbaar bestuur te handhaven.

In 1848 kwam de grondwet van Thorbecke tot stand.

 

De situatie rond 1865 op basis van het bevolkingsregister.

 

De database

Van de 279 gezinshoofden hebben wij er 226 in onze database. Wat we niet hebben zijn RK gezinnen, predikanten, chirurgijn, een vroedvrouw en onderwijzer. Verder mensen van elders die vaak een beroep hebben anders dan landbouwer.

 

Kerken

Er waren 5 kerkgenootschappen:

De gezinshoofden (en dus het gezin) behoorden tot: NH (190), Chr Geref (60), Doopsgezind: (18), RK (6) en vrij Gereformeerd (5). Bij een enkeling was geen godsdienst gemeld, maar dat waren zonder uitzondering mensen van buiten het Geestmerambacht

Duidelijk is dat de Nederlands Hervormde kerk (de staatskerk), waar ook de baantjes waren te vergeven het grootst is.

 

Beroepen

De volgende beroepen werden genoteerd: Landbouwers (105), arbeiders (46), middenstanders (24), watermolenaars (8), schippers (23), vissers (5). Dat zijn er lang geen 279, maar er waren een aantal ouderen en weduwen bij die waarschijnlijk rentenierden.

Opvallend is het grote aantal zelfstandige ondernemers in relatie tot arbeiders.

Het valt ook op dat de beroepen sterk verbonden waren aan het kerkgenootschap waar men toe behoorde. Offici‘le ambten worden bekleed door mensen van de NH kerk. Ook hebben deze mensen veel meer variatie in de beroepen:

Landbouwer (50) (vergelijk Chr Ger 36), arbeider (38), schipper (24), schippersknecht (4), watermolenaar (5 van de 8) waaronder Ivangh, Hazebelt, Vredenburg, de Wit en Kuilman.

Van de middenstand waren er 38 [dit klopt niet met vorige regel] van de NH-kerk met de volgende onderverdeling: visser (2), winkelier (8), venter/kramer (7), broodbakker (5), timmerman (4), schoenmaker (3), metselaar (2), koopman (2), verver (2),  sjouwerman (2), kastelein (1) en kleermaker (1).

Verder een gemeenteontvanger, 2 burgemeesters (ene ging, andere kwam), 2 wethouders, anderhalve veldwachter, 1 onderwijzer, 2 predikanten, 1 geneesheer, 1 sluiswachter.

 

Wat de vrouwen betreft, er waren niet veel gezinshoofden met een beroep, vaak waren ze ouder en zullen wel gerentenierd hebben, want weduwe. Als ze wat jonger waren dan waren ze  werkster (1) of winkelierster/inlands kramer.

 

Bron: Schriftje van tante Sijtje.

 

De familie Kaas

In de periode tot 1795 ontstonden al verschillende takken van de familie. Slechts van een beperkt aantal hebben we kunnen vaststellen dat ze kinderen kregen. Of de andere takken zijn uitgestorven of vertrokken naar elders is nog niet achterhaald.

De belangrijkste takken zijn:

  1. Maarten Kaas gehuwd met Pietertje Robberts (ca 1785) en Guurtje Huibers (1792)
  2. Klaas Kaas met Grietje Trompetter (geh: ca 1775). Deze sterft echter na enkele generaties uit.

Ons onderzoek heeft zich vervolgens gericht op de 1e met daarna Klaas Kaas en Hendrikje Schoenmaker (geh: 30 januari 1820) als de stamouders. Deze tak blijkt vruchtbaar.

Iets over belastingen.

 

In een overzicht van Koedijk, Oudorp en ST-Pacras komen we de volgende gegevens tegen. Daarin betekent kio (kadastraal inkomen ongebouwd en kig het inkomen gebouwd. Gegevens van Broek op Langedijk zijn in het kadaster op te zoeken.

 

Volgnr

Naam

Beroep

Plaats

Oppervlakte

Kig

Kio

SPC047

Kaas Klaas

boer

Broek

0,1332 ha

 fl 4,33

fl 0,00

SPC061

Kostelijk Jacob

 -

Broek

0,1570 ha

fl 0,00

fl 6,85

SPC103

Spoor Aalbert

rentenier

Broek

0,4300 ha

fl 0,00

fl 5,77

SPC118

Wagenaar wed Gerrit Jnz

-

Broek

0,1620 ha

fl 0,00

fl 4,02

SPC126

Zeun Willem

-

Broek

0,5170 ha

fl 0,00

fl 22,42

KDK013

Bloemendaal Pieter

werkman

Koedijk

0,3590 ha

fl 21,00

fl 15,79

KDK004

Beekhuis wed Barend

-

Koedijk

0,9834 ha

fl 0,00

fl 16,97

KDK187

Strijbis Cornelis

veldwachter

Koedijk

0,1530 ha

fl 15,00

fl 6,73

KDK043

Diepsmeer Gerrit

rentenier, boer

Koedijk

3,3100 ha

fl 21,00

fl 138,67

KDK028

Borzenius Pieter

boer

Koedijk

5,2610 ha

fl 54,00

fl 171,31

 

Niet helemaal duidelijk was waar het verschil in kio vandaan komt. Was het verschil in kwaliteit ha? zoals water, bos, hooiland etc?

 

Bron: de Kadastrale atlas van NH 1832, Koedijk/Oudorp/St-Pancras.(NGV: B149-NHOL-04)

 

Nog uit te zoeken:

-op een rij zetten van bezit van bovenstaande mensen in de Langedijk

-registers op basis waarvan verdere belastingen betaald moesten worden.